Jarosław Kosiaty Czy można połączyć wybitny, ścisły, umysł matematyczny z olbrzymim poczuciem humoru? Oto dowód. Hugo Dyonizy Steinhaus (1887-1972) był polskim matematykiem żydowskiego pochodzenia, profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza, współtwórcą lwowskiej szkoły matematycznej, współzałożycielem i redaktorem czasopisma "Studia Mathematica", a jednocześnie utalentowanym aforystą.
Urodził się 14 stycznia 1887 roku w Jaśle, w rodzinie Bogusława, dyrektora spółdzielni kredytowej, i Eweliny z Lipschitzów. Jego ojciec był właścicielem cegielni. Mały Hugo języka francuskiego nauczył się od bony, która opiekowała się nim i jego siostrami, niemieckiego czytając książki, angielskiego zaczął się uczyć przed maturą, a ponadto na maturze obowiązkowo była łacina (pisemna) i greka (ustna). Na wiosnę 1915 roku wstąpił do Legionów Polskich, uczestniczył w walkach 1. Pułku Artylerii na Wołyniu. W następnym roku podjął pracę w Centrali Odbudowy Kraju w Krakowie. Tamże w lipcu 1916 roku doszło na krakowskich plantach do słynnego spotkania ze Stefanem Banachem, które uważał za swoje największe "odkrycie" matematyczne. W 1920 roku Hugo Steinhaus został profesorem nadzwyczajnym matematyki Uniwersytetu Lwowskiego i kierownikiem I Katedry Matematyki (1920-1939), a w 1923 roku profesorem zwyczajnym. Wtedy napisał popularną książeczkę "Czem jest, a czem nie jest matematyka". Kilkakrotnie wyjeżdżał do Paryża, Getyngi i Bolonii. W roku 1938 wynalazł introwizor - przyrząd do przestrzennej lokalizacji rentgenowskiej niedostępnych przedmiotów, opatentowany w USA. II wojnę światową przeżył m.in. dzięki pomocy granatowego policjanta Józefa Laski (członka ZWZ i AK ps. "Orlicz") z Bobowej, który wyrobił dla profesora dokumenty na fikcyjne nazwisko Grzegorz Krochmalny oraz dzięki pomocy i opiece Mariana Szafrańca ps. "Junosz". Steinhaus był autorem wielu publikacji z zakresu teorii gier, analizy funkcjonalnej, topologii, teorii mnogości, szeregów trygonometrycznych, szeregów ortogonalnych, teorii funkcji rzeczywistych. Wśród jego prac wiele miejsca zajmowały zastosowania matematyki w innych dziedzinach, m.in. biologii, medycynie, statystyce. Był autorem unikatowego, popularyzującego matematykę "Kalejdoskopu matematycznego" (wydanego w 1938 roku po polsku i angielsku, a następnie przetłumaczonego na 10 innych języków) oraz kilku innych książek popularnonaukowych.
Obdarzony wielkim poczuciem humoru Steinhaus znany był z dowcipnych i ciętych wypowiedzi. W 1980 roku ukazał się jego "Słownik racjonalny" i to właśnie z tej książki pochodzą poniższe aforyzmy:
lek. Jarosław Kosiaty
Listy z krainy snów (www.wiersze.co) "Biuletyn Okręgowej Izby Lekarskiej w Koszalinie" nr 2 (200), marzec-kwiecień 2023 e-mail: jkosiaty@wp.pl
|